Como sabedes, son moi fan das visitas guiadas, turísticas ou non, porque finamente… onde está o límite do turismo?
Hai unhas semanas, asistía con ilusión ao I Roteiro histórico-cultural do concello de Pontecesures no marco da celebración do 90 Aniversario do nacemento do concello. Hai uns anos que fun vivir para esa zona do Ulla, e dun tempo para aquí, por deformación profesional ou inquietude persoal, empecei a descubrir moreas de información dun pobo que, dende sempre, foi para min un sitio medio gris onde se saía de marcha os fins de semana, e había un par de fábricas. Non hai como meterse nas historias dun pobo, para que cambie a percepción do mesmo… igual que lle pasa aos turistas ¿? Porque eu algún momento fun turista de Pontecesures. Hoxe, para min é unha pequena vila (no tempo e no territorio) cunha grande e descoñecida historia. Ese pobo medio gris que foi para min durante moitos anos, pasa a ser un pobo de brillo, de luz; onde cada recuncho do mesmo agocha algún segredo, que pouco a pouco irán saindo á luz. Velaquí, algunas liñas de historia que quero compartir con vós…
O roteiro empezou diante da Bilbioteca Municipal, primeira Casa Consistorial do Concello; uns pasiños máis adiante, o que podería ser un dos skylines que tan de moda están no turismo… cos fitos do pobo: as torres da Igrexa Parroquial de San Xulián de Pontecesures do século XII, alineadas coas torres da Finsa. Un bo sitio para empezar, posto que foi precisamente o auxe comercial dese enclave, que dou orixe ao pobo de Pontecesures; e posiblemente, grazas ao Río Ulla (navegable ata ese punto) que facía de paso entre a Ría de Arousa e os pobos do interior das Terras de Iria e que axudou a desenvolver económicamente o territorio. Lembrar, que foi nas beiras do Ulla onde se construiu a primeira Armada Militar de España. Non podemos esquecer, a ponte, imaxe principal do pobo, que tanto representa e une (ou desune): dúas provincias. Hoxe xa non é unha ponte romana, inda que foi nalgún momento, e da que queda algún arco; tal e como nos indicou o guía.
Mencionar a Vicente Moure, que tras emigrar a Arxentina e facer fortuna, fundou unha biblioteca e a primeira escola; derrubada para construir nos anos 50 a N-550.
Falar de Pontecesues, é falar de patrimonio industrial. Sede da Cerámica Celta que intentaba mezclar comercio e arte; a ela se debe que por aquelas rúas paseasen Castelao ou Valle Inclán…. Pero tamén Pontecesues foi sitio de persoeiros ilustres coma Carlos Maside; ou de médicos (entre outras cousas) Manuel Otero Acevedo ou Víctor García. Estas mentes pensantes, emprendedores que diríamos hoxe, reunidos habitualmente en Casa Castaño (outro fito do pobo) foron os que argallaron organizar a I Feira do Automóvil de España, que hoxe se conmemora co famoso “coche de pedra”.
Pero ainda hai mais!!! Un edificio ben conservado, moi cerca da estación de ferrocarril, o Alfolí, do século que XVIII que foi almacén de sal, e que hoxe alberga un pub (sí, estades lendo ben, un pub). E outro edificio para nada conservado, o máis antigo de Pontecesures e propiedade privada, do século XVIII, que albergou un lazareto, malatería ou leprosería da Idade Media; dependente do Arzobispo de Santiago, estaba organizada polo médico do pobo de Padrón, e por unha hospitaleira – enfermeira. Nese lugar polo que baixaba un regato, hoxe está convertido na Rúa Nova da vila. Relacionado con este tema, onde se sitúa na actualidade a Igresa Parroquial se atopaba con aterioridade outra capela que albergaba unha imaxe de San Lázaro que xa non se conserva; o que sí permaneceu no tempo é a Feira de San Lázaro que todos os anos se celebra o domingo anterior ao Domingo de Ramos.
En fin, poucos Km. de concello cheos de contido histórico… un concello que nace polo auxe industrial e comercial, que se ve reflexado a día de hoxe: un pobo dividido pola N-550 e polas vías do ferrocarril, rodeado polo Río Ulla no que se albergan fábricas importantes no presente; pero unido pola súa historia. Pero o máis bonito dese día foi escoitar as historias que contaba a xente: a do sereno que estaba onda a estación de tren, e que ao tren lle chamaban o “tren de Varela” porque o maquinista se apellidaba Varela e era amigo de todos, paraba onde había xente e listo (disque); ou referirse ao Alfolí como “a aduana”.
Historia e historias de Pontecesures, que dende Latexos de Turismo agardamos se recollan nalgún lugar onde poder consultar. Aquí remato co programa que se desenvolveu co gallo da celabración do 90 Aniversario do nacemento do Concello de Pontecesures.
Ata o próximo Latexo!
